In de reeks Sculpturen van Oost het beeld ‘Sightless among Miracles’ van de Amerikaanse kunstenaar Skip Wallen (1942). Het staat aan de Mauritskade bij de hoofdingang van het Tropeninstituut, en is daar in het najaar van 2005 onthuld.

Het beeld, in brons gegoten, toont een Afrikaanse jongen die met een stok een blinde man leidt. Het is de ziende zoon die zijn blinde vader leidt.
Als dank voor de steun aan de internationale bestrijding van rivierblindheid is het beeld bij het Koninklijk Instituut voor de Tropen (KIT) geplaatst. Het KIT is vele jaren betrokken geweest bij programma’s tegen rivierblindheid. En dankzij een internationale campagne is rivierblindheid de laatste decennia behoorlijk teruggedrongen. Nederland is een van de hoofdsponsors van dit Global Partnership to Eliminate Riverblindness.

Parasiet
Het beeld toont een scene die nog niet zo lang geleden een alledaags verschijnsel in West-Afrika was en in mindere mate in Midden- en Zuid-Amerika. Door rivierblindheid getroffen ouders zijn afhankelijk van hun ziende kinderen. De Simulium-vlieg (zwarte vlieg of kriebelmug) is de aanstichter van deze ziekte (Onchocerciase). Deze vliegen leven in de buurt van snelstromende rivieren. Ze zijn besmet met een parasitaire worm die zich bij de mens in de huid nestelt. De worm is zeer lang vruchtbaar en produceert dagelijks zo’n drieduizend larven. Deze larven dringen vervolgens het lichaam binnen wat leidt tot hevige jeuk, ernstige huidproblemen en hoornvliesontsteking, vaak met blindheid tot gevolg.
Maar rivierblindheid maakt helaas jaarlijks nog steeds slachtoffers, vooral in West-Afrika. In het verleden liepen ongeveer 120 miljoen mensen in Afrika serieus risico de ziekte op te lopen. Maar dankzij de gevoerde campagne is rivierblindheid in de afgelopen decennia flink teruggedrongen. De campagne concentreert zich op de bestrijding van de zwarte vlieg met insecticiden. En in de zwaarst getroffen gebieden worden jaarlijks grootschalige behandelingscampagnes met Ivermectin opgezet. Dit medicijn doodt de steeds vrijkomende larven bij een patiënt.
Diverse deelnemers nemen deel in het Global Partnership: internationale ontwikkelingsorganisaties, Afrikaanse overheden, regeringen van geïndustrialiseerde landen, onderzoeksinstituten, de farmaceutische industrie en maatschappelijke organisaties.

‘Sightless among Miracles’
Skip Wallen ontleende de titel van het beeld aan een Joods gebed over de wonderen die de mens dagelijks in zijn directe omgeving kan opmerken, als hij maar ogen heeft om te zien, oren om te horen en handen om te voelen…
Er zijn zes identieke beelden wereldwijd verspreid, en één kwam er naar Amsterdam. De andere vijf exemplaren staan in Genève (WHO), Ouagadougou (hoofdkwartier African Programme for Onchocerciasis Control APOC), Washington (Wereldbank), Atlanta (Carter Centre) en New Jersey (farmaceutisch bedrijf Merck & Co.).

Het volgende gedicht is van mijn hand, ik schreef het onlangs, en het heeft het kunstwerk als uitgangspunt:

Mount Kameroen

Zoon, leen me je ogen
één laatste maal, en leid me
naar de voet van de Kameroen
waar ik zal wachten tot
hij me laat halen.

Vader, ik blijf u trouw
tot in de dood, maar
de tijd is niet daar dus
waar breng ik u naartoe?

Zoon, leid me naar
de Kameroen
laat me gaan
ik vraag het je
één laatste maal.

Vader, uw wens valt
me zwaar, ik was uw
oog voor zoveel jaar
maar ik leid u
zoals al die jaar.

Zoon, mijn dank is oneindig
groot, voor al wat je deed

maar laten wij gaan
voordat het is te laat.

Verschenen in ‘Dwars door de Buurt’, nummer 186, 20 mei 2016,
en Oost-online.